Collectieve uitzetting van mensen van Marokkaanse afkomst

Onlangs hebben we vernomen dat acht mensen van Marokkaanse afkomst op dinsdag 19 november 2024 met geweld op een vlucht naar Marokko werden gezet.Op maandag 18 november 2024 namen veiligheidsagenten onverwacht een tiental gedetineerden van Marokkaanse afkomst mee uit de gesloten centra van Merksplas en Steenokkerzeel. Ze werden met geweld naar centrum 127bis gebracht en de Dienst Vreemdelingenzaken probeerde hen de volgende dag, dinsdag 19 november, op een vlucht te zetten. Sommigen slaagden erin hun deportatie te vermijden door internationale bescherming aan te vragen of door zich te verminken voor het vertrek.  

Het lijkt erop dat de mensen die geselecteerd werden voor deze collectieve uitzetting mannen en vrouwen waren die zich voorheen hadden verzet tegen hun opsluiting in de gesloten centra (door ontsnappingspogingen, acties, verzet tegen eerdere deportatiepogingen, hongerstakingen). Uiteindelijk werden acht mensen gedeporteerd. 

Een overeenkomst met Marokko 

Nicole de Moor, staatssecretaris voor Asiel en Migratie, reisde afgelopen april naar Marokko om een overeenkomst te sluiten met de Marokkaanse autoriteiten. Het doel van dit akkoord was om een compromis te sluiten voor de uitzetting van Marokkanen in een zogenaamde “illegale” situatie in België.¹

Een paar dagen geleden feliciteerde de Moor zichzelf met het verviervoudigen van het aantal uitzettingen van personen van Marokkaanse afkomst in 2024, en getuigde van het gezamenlijke werk tussen de Dienst Vreemdelingenzaken en de Marokkaanse ambassade en consulaat. Op haar Twitter-account zei ze: “Migratie beheren doe je niet alleen. De gezamelijke missie van april, met een brede aanpak rond economie, veiligheid, migratie en terugkeer werpt duidelijk zijn vruchten af². 

Als gevolg van deze overeenkomst tussen België en Marokko werden veel Marokkanen gearresteerd, opgesloten in gesloten centra, om vervolgens te worden uitgezet. Velen onder hun wonen al jaren met hun familie in België en hebben niet noodzakelijk diezelfde banden in hun “land van herkomst”.  

Sommigen verzetten zich tegen deze opsluitingen middels demonstraties en acties. Anderen gaan uit protest of wanhoop in hongerstaking, verwonden zichzelf of doen een poging to zelfmoord. 

Een dubbele straf: van de gevangenis naar het gesloten centrum

 Nicole de Moor verklaarde onlangs: “Dit jaar zijn er al 203 mensen gedwongen teruggestuurd, waarvan 113 na vrijlating uit de gevangenis”³ . Deze verklaring illustreert het foutieve beeld dat door het racistisch en repressief beleid in stand gehouden wordt, waarin mensen zonder verblijfsvergunning afgeschilderen worden als “criminelen”.

Uit onderzoek blijkt dat mensen die hier “illegaal” verblijven meer kans hebben om na hun veroordeling naar de gevangenis gestuurd te worden. Dit is omdat ze minder vaak in aanmerking komen voor alternatieven aan  detentie vanwege hun verblijfsstatus, wat het OIP (Observatoire International des Prisons) verklaard in hun  laatste publicatie⁴. Als gevolg daarvan worden ze op systematische wijze opgesloten (ook preventief) en gedwongen om hun straf “ten volle” uit te zitten. Na het uitzitten van hun straf zouden ze in principe vrijgelaten worden, maar in plaats daarvan worden ze rechtstreeks overgebracht naar een gesloten centrum. Ze ondergaan dus een dubbele straf 5. 

Sommige veroordeelden hadden een dubbele nationaliteit, in dit geval de Belgisch-Marokkaanse. Eenmaal veroordeeld, verliezen deze mensen hun Belgische nationaliteit. Als gevolg daarvan hebben ze geen legale verblijfsvergunning in België, wat hun overplaatsing naar een gesloten centrum door de Belgische overheid rechtvaardigt, gevolgd door uitwijzing naar Marokko (hun zogezegde “land van herkomst”, waar sommigen van hen nooit een voet hebben gezet). 

Een man van Marokkaanse afkomst, die deze dubbele straf onderging, getuigt:

“We worden als een dweil behandeld omdat we zwarte ogen hebben? Ik ken het racisme al sinds ik kind was, maar als kind zet je je eroverheen. Nu zie ik het, hoor ik het. Het is onmenselijk.”

“Ik heb betaald voor mijn stommiteiten, kan ik geen tweede kans krijgen? Het werkt niet als we hier rustig blijven. Ik verlies mijn verstand.” 

De deportaties 

Om uitgezet te worden naar hun “land van herkomst”, worden sommige mensen op een lijnvlucht gezet. Deze deportaties op “klassieke” vluchten, met Royal Air Maroc, op de vlucht van 18u35 naar Casablanca, zijn bijna dagelijkse kost geworden. 

Sommige mensen proberen zich tegen de uitzetting te verzetten door zichzelf te verwonden, door verschillende voorwerpen in te slikken of door andere passagiers op de vlucht te waarschuwen en om steun te vragen. Sommigen van hen worden vaak onderworpen aan meerdere uitwijzingspogingen, waartegen ze zich verzetten. 

Het komt ook steeds vaker voor dat meerdere mensen op dezelfde lijnvlucht worden gedwongen. Elke persoon die wordt uitgezet wordt begeleid door twee politieagenten. Afgelopen juni vertelden enkele mensen ons over een extreem gewelddadige collectieve uitzetting⁶ :    

“Een jonge dertiger met een bleek gezicht en blauwe en rode oogballen, met een gebroken tand (een snijtand), werd in Casablanca uit het vliegtuig gehaald. Ik hoorde dat hij het slachtoffer was geworden van marteling en agressie vlak voordat hij uit zijn cel werd gehaald na vijf dagen in het detentiecentrum naast de luchthaven van Zaventem. Zijn lichaam vertoonde tekenen van slagen, bijna overal donkerblauw en rood gevlekt. Aan handen en voeten gebonden werd hij naar zijn stoel in het vliegtuig gedragen, waar hij verder geslagen en geplet werd. In het vliegtuig werden zijn ogen op een ondraaglijke manier met de vingers dichtgedrukt. De politie bedekte zijn gezicht met een deken en meerdere keren werd hij gewurgd.”

Soms worden collectieve uitzettingen georganiseerd op “speciale” of “charter” vluchten, d.w.z. vliegtuigen die speciaal gereserveerd zijn voor deportaties. Sommige mensen getuigden dat zeven van hen gedeporteerd werden op 2 oktober 2024, met een speciale vlucht naar Marokko.

En op 19 november 2024 vernamen we opnieuw de collectieve uitzetting van 8 personen van Marokkaanse afkomst. Na het akkoord met de Belgische autoriteiten in april vorig jaar beweerde Marokko echter het tegenovergestelde: “Maar Marokko stelt zijn grenzen. Er is bijvoorbeeld geen sprake van ‘speciale vluchten’. Werken met reguliere vluchten met maximaal vijf mensen aan boord is altijd mogelijk”¹. De realiteit is nochtans anders: massale uitzettingen worden steeds regelmatiger.

Wij veroordelen het gewelddadige migratiebeleid dat België voert, en de medeplichtigheid van de regeringen van de landen waaruit de mensen komen die opgesloten zitten in de Belgische centra. Wij eisen vrijheid van beweging en vrijheid van vestiging voor iedereen! 

#GeenGrenzen

#StopDeportatie

 

¹ https://www.lesoir.be/581315/article/2024-04-16/les-marocains-residant-illegalement-en-belgique-pourront-etre-renvoyes-affirme 

² https://x.com/nicole_demoor/status/1859143514979787250?s=46 

² https://www.lesoir.be/637103/article/2024-11-20/les-renvois-forces-vers-le-maroc-multiplies-par-quatre-cette-annee 

⁴ https://www.instagram.com/p/DCmio7zog_1/?igsh=NncwcWxwZTRtbTg4

⁵ https://www.gettingthevoiceout.org/nieuws-van-de-gesloten-centra-en-getuigenissen/

⁶ https://www.gettingthevoiceout.org/de-gruwelijke-vlucht-at-833-van-brussel-naar-casablanca/