Behalve het doel van de opsluiting heeft een gesloten centra alles van een gevangenis. Overigens waren het voor de oprichting van de 4 eerste Belgische gesloten centra in de jaren ’80 ook de gevangeniscomplexen die de illegalen ‘ontvingen’. Toen hoorde je onder de bezielers van de gesloten en transitcentra dat de creatie ervan er met name voor moest zorgen dat aangehouden illegalen door ze op te sluiten niet meer als ‘echte’ criminelen ‘gestigmatiseerd’ zouden worden…
Dit niettegenstaande merken we op dat niets is ondernomen opdat dergelijke instellingen zich van gevangenissen zouden onderscheiden.
“Het Koninklijk Besluit dat de gesloten centra reglementeert verwijst expliciet naar het strafsysteem en heel wat van hun kenmerken herinneren aan de gevangeniswereld: tralies en prikkeldraad, elektronische deurvergrendeling, beveiligingscamera’s en controlerondes, een normerend sanctieregime, isoleercellen, individuele dossiers, verspreiden van de gevangenen over een geruite plaats, minitieus regelen van hun tijd, …” (7)
De Mensenrechtencommissie van het Hof van Justitie heeft publiekelijk haar bezorgdheid geuit over het terugvallen op administratieve sancties die gelijken op strafrechterlijke sancties.
De auteur van het rapport van de Raad van Europa over de administratieve criminalisatie van personen zonder verblijfsvergunning zei tegen de pers: “Het is moeilijk om het gebruik van het strafrecht te legitimeren want inbreuken op de grens maken geen slachtoffers.” (8)
- De mensen die opgesloten zijn worden van hun vrijheid beroofd uitsluitend omdat ze vrij wilden reizen . De opsluiting hiervoor is zeer moeilijk aan te vaarden en velen worden depressief tengevolge die opsluiting. Het gevoel opgesloten te worden zoals criminelen en te worden behandeld als beesten komt zeer regelmatig terug in de gesprekken met de gedetineerden.
“Er is hier alleen leed. Elke keer wanneer je spreekt, oefenen ze druk op je uit, elke keer dat je iets doet, “het vliegtuig is voor morgen!”. Er zijn hier geen misdadigers, geen enkele persoon die hier leeft, heeft iets ergs tegen de Belgische staat gedaan. De situatie die we hier meemaken is echt niet menselijk”. Getuigenis
“Ik heb niets gedaan, heb niets gevraagd, heb nooit een misdaad begaan hier in België, ik heb steeds getracht goed te zijn” Getuigenis
“Dit is hier niet gewoon een gesloten centrum, er zijn teveel camera’s, teveel bewakers .. zoals in Guantanamo!!”Getuigenis
“Hij heeft 1 ding geleerd en dat is dat je als vluchteling niet welkom bent in Europa en dat ze je gevangen zetten zonder dat je een misdaad begaat en ze je slecht behandelen”Getuigenis
- Veel vernerende behandelingen worden gebruikt zowel bij de arrestaties , tijdens de opsluitingen en bij de uitzettingen( zie geweld en uitzetting)
“En ik zei hem dat ik gewoon graag aan mijn advocaat wil zeggen in welke situatie ik mij bevind. Hij antwoordde: “We zijn hier niet in Amerika, maar in België.” Op dat moment draaide hij zich om, en al pratend, draaide hij zich om naar mij en gaf me slaag. Ik stapte achteruit en zei hem: “Stop, wat gebeurt er? Ik heb gewoon gevraagd om mijn advocaat te bellen, dat is toch geen probleem?” Maar hij gaf me nog meer slaag en de anderen zijn gekomen“Getuigenis
“Hier is het net een gevang. Voor welke misdaad hebben ze me hierheen gebracht? Ik heb niemand vermoord, niets gestolenHet enige dat ik deed, is dat ik naar hier ben komen en een asielaanvraag heb ingediend. Als ik gevangen wou zitten, zou ik niet uit Iran weggevlucht zijn en zou ik daar in het gevang zitten!
Ze hebben me vastgebonden aan een radiator omdat ik me verdedigde. Ze hebben me zo hard op mijn hand geslaan dat ik nog altijd blauwe plekken op mijn vingers heb! Er waren 10 personen met handschoenen, ze hebben me van de grond geraapt alsof ik een schaap was! Kan je je dat inbeelden?!”Getuigenis
- De communicatie is soms zeer moeilijk met de buitenwereld. De gevangenen zijn zijn zeer wantrouwig omdat ze dikwijls bedreigd werden als ze te veel met mensen van de buitenwereld spreken. Daarmee zijn ze heel voorzichtig als ze een oproep van buiten krijgen
“Voor ik je mijn naam zeg, moet je weten dat iemand drie dagen geleden met de pers sprak. Hij gaf zijn persoonlijke naam en daarna kwam hij in een isolatiecel terecht. Dus als ik je mijn naam vertel, behandelen ze mij ook zo. Het is hier net als een gevangenis.“Getuigenis
- Getuigenissen betreffende de opsluitingen
“Maar hoe kan je verdragen dat men je opsluit, dat men je beveelt wat je moet doen, dat men je zegt hoe je je moet gedragen…. Neen, neen! Je bent toch opgesloten! Zelfs indien je niet opgesloten zit in je kamer 24u op 24u zoals in een gevangenis, dat je naar binnen en buiten kan, dat je naar de Tv zaal kan gaan, dat je in je slaapzaal van de ene naar de andere kamer kan…. je blijft toch opgesloten!”Getuigenis
“U kan je voorstellen dat een gevangenis een gevangenis is. Het kan geen huis zijn. Zelfs als ze ons te eten geven met een gouden lepeltje, dan blijft dit nog onverdraaglijk!”Getuigenis
“Op het moment dat we aankwamen, vroegen we asiel aan en vanaf dat moment zaten we gevangen in België. We hebben geen straten en geen mensen gezien, enkel de gevangenis.”Getuigenis
“Maar alle gesloten centra zijn werkelijk gesloten. Er is niemand die opgesloten zou moeten worden omwille van het feit dat men geen verblijfsvergunning of identiteitskaart heeft! Het is niet wettelijk dat men mensen kan opsluiten die geen identiteit hebben of omwille van hun huidskleur… Het is een raciale discriminatie! Of fascist!” Getuigenis
“Kunnen jullie deze centra sluiten? Ik was er en ik kan het je bevestigen: ze zijn slecht. Sluit ze en laat de mensen met rust! De mensen die er nog opgesloten zijn lijden” Getuigenis
“Voor mij was het de eerste keer dat ik van mijn vrijheid beroofd werd. Het is erg hard om van je vrijheid beroofd te worden. Wij hebben de mogelijkeid om die mensen in de gevangenis te verdedigen, maar we weten niet wat het voorstelt om vast te zitten.
In het kader van onze studies, zegt men in het algemeen dat de gevangenis criminogeen is (criminaliteit voortbrengt). Het is onmenselijk, onterend in feite. En men moet zoveel mogelijk proberen te vermijden dat mensen opgesloten zijn.In het gesloten centrum, ik herhaal het, is het onmenselijk en onterend.” Het is een schending van de mensenrechten” Getuigenis
“Ik had me voordien nooit kunnen voorstellen dat ik zou gevangen genomen worden. Mijn eerste gevangenschap was hier in België. Ik vond het vreselijk het gevoel te hebben onder de grond te leven, mijn moreel was heel laag, mijn haar is er veel grijzer van geworden. Ik had al grijze haren toen ik de stap zette naar de Dienst Vreemdelingenzaken, maar eenmaal in het gesloten centrum, zijn mijn haren heel snel grijs geworden”
“De gevangenis is moeilijk. De gevangenis doodt. Er zijn mensen die verrotten in gevangenschap. Wie gezond is, wordt ziek en de oorzaak hiervan is niet te achterhalen. De gesloten centra kweken haat, omdat men gevangen zit en slecht behandeld wordt zonder enige reden”.Getuigenis
“Het is echt een gevangenis, zelfs erger dan een gevangenis. Gevangenen weten immers hoeveel dagen ze al zitten en wanneer ze zullen vrij komen. Maar hier, en dit zeggen ze ons zelfs, zitten we in een wachtzaal. We wachten hier enkel op het moment van onze uitzetting naar de bestemming die hen goed uitkomt.”Getuigenis
“In de namiddag kwam ik aan in het gesloten centrum. Er was veel volk; veel mannen, vrouwen en kinderen. Ik was erg bang. Ik was nog nooit op zo’n plek geweest en was nooit eerder gevangen gezet. Ik wist niet wat er ging gebeuren. Ik wist niet hoelang ik er zou moeten zitten”.Getuigenis
“Het zijn gevangenissen, echte gevangenissen. Het zijn geen gesloten centra! Indien men beweert dat dit centra zijn, dan zou dit als de centra van het Rode Kruis moeten zijn, waar mensen op een waardige manier worden geholpen. Maar hier word je behandeld als een crimineel.”Getuigenis
(7) Bietlot, M., Du disciplinaire au sécuritaire: de la prison au centre fermé.
(8) La Libre Belgique, Ne dites plus: illégaux, 5 février 2010, http://www.lalibre.be/actu/international/article/560525/ne-dites-plus-illegaux.html
