Op 31 januari 2025 onthulde de nieuwe federale regering eindelijk het langverwachte regeerakkoord. De eerste zinnen van de preambule zetten er de toon: Bart De Wever, kersvers aangesteld premier onder het N-VA-vaandel, doet geen poging om de hardheid van het toekomstige beleid te verbergen. Hij waarschuwt dat de tocht die voor ons ligt “geen wandeling door het park” wordt, en dat de aangekondigde maatregelen “offers van alle actoren in onze samenleving” zullen vragen. 

Ongeacht de fermheid van deze retoriek, doen zowel de uitspraken die erin staan én hun rechtvaardigingen kwalen. 

In alle paragrafen van dit document komt namelijk duidelijk de wens naar voren om bepaalde bevolkingsgroepen te stigmatiseren. De argumenten van de regering zijn voornamelijk gebaseerd op de zogenaamde “massale migratiestromen” en op een nauwelijks gemaskeerde criminalisering van deze personen. 

Deze benadering, die verre van neutraal is, wakkert angsten en verdeeldheid aan en legitimeert restrictieve en discriminerende maatregelen. De tekst kondigt meer dan alleen hervormingen aan: het schetst regel na regel een angstopwekkende, racistische en bevooroordeelde visie op de samenleving, die onbehagen en verontwaardiging doen opwekken.

Ons collectief wil een wereld zonder grenzen en muren, waar iedereen kan wonen en reizen waar hij of zij wil. Zoals verwacht, is dit ver van wat er de komende jaren in België en in de rest van Europa op het programma staat.

Bijna zes maanden na de bekendmaking van het federaal regeerakkoord, werpen we onze aandacht op de belangrijkste punten met betrekking tot “Asiel en Migratie”, om een duidelijk overzicht te houden van het historisch keerpunt dat we meemaken, van de steeds diepere verschuiving naar een samenleving die gevoed wordt door angst en repressie.

Er zullen vier grote delen besproken worden: 
1/ Opvang
2/ Verblijf
3/ Asiel
4/ Detentie & terugkeer

Deel 1: Opvang

Een steeds sterker verzet tegen “opvang”

Hoewel de vorige regeringen nooit echt een opvangbeleid hebben gevoerd dat deze benaming waardig is, sluit de huidige Arizona regering zich aan bij deze restrictieve continuïteit, en verlegt grenzen in de hardheid van bepaalde maatregelen. 

Het doel is duidelijk: het aantal mensen dat in België aankomt en het aantal asielaanvragen moet drastisch verminderen, en vervolgens moet het aantal beschikbare opvangplaatsen sterk beperkt worden.

Om dit doel te bereiken speelt de regering met woorden: angst zaaien om een onmenselijk beleid te rechtvaardigen. In de toespraken worden de begrippen “opvang” en “controle van de instroom van migranten” vermengd, om bijvoorbeeld het volgende voor te stellen “om van migratie opnieuw een maatschappelijk en economisch positief verhaal te maken én om voldoende kwalitatieve opvang te kunnen bieden aan vluchtelingen die het echt nodig hebben, moeten we de instroom onder controle krijgen. De illegale, ongecontroleerde migratie kan niet langer worden geduld en moet stoppen. Onze samenleving kan dit niet langer dragen.”

Het strikte minimum, of überhaupt geen minimum

Concreet betekent dit dat de tijdelijke huisvesting in hotels geleidelijk aan zal verdwijnen, gevolg door de individuele huisvesting via het OCMW (LOI’s) en andere structuren, zodat enkel de collectieve centra nog overblijven. Deze centra, die al overvol en ontoegankelijk zijn, worden de enige optie voor mensen die bescherming zoeken, wat leidt tot een verlies aan autonomie, een aftakeling van de levensomstandigheden, een gebrek aan privacy en alle interpersoonlijke conflicten die erbij komen kijken. 

De hulp die toegekend wordt aan diegenen die “opgevangen” worden wordt gereduceerd tot een strikt materieel minimum, en beperkt tot “bed, bad, brood en begeleiding”, zonder enige financiële compensatie. Asielzoekers zullen niet langer recht hebben op het OCMW-inkomen voor maatschappelijke integratie, ook niet in uitzonderlijke situaties zoals de gezinseenheid, minderjarigheid of familiale problemen. Tot nu toe richtten mensen zich tot het OCMW bij gebrek aan plaats in de opvangcentra: nu zal elke hulp geweigerd worden, waardoor velen in extreme kwetsbaarheid zullen terechtkomen en op straat zullen belanden. 

Omdat de ligging van de collectieve centra vaak ver van steden is, zullen de mensen gescheiden worden van hun persoonlijk netwerk, van essentiële diensten en van hulporganisaties. Deze locatiekeuze is geen toeval: het heeft als doel de ontmoediging van mensen om asiel aan te vragen in België en om het dagelijkse leven van mensen nog moeilijker te maken. 

De afwijzing van bepaalde categorieën van personen

De toegang tot opvang zal worden geweigerd aan aanzienlijk deel van personen: 

• Personen die reeds asiel hebben aangevraagd in een ander land van de Europese Unie (als de aanvraag nog in behandeling of al afgesloten is);

• Personen die reeds bescherming hebben in een andere lidstaat;

• Gezinnen met kinderen die een afwijzingsbeslissing hebben ontvangen;

• Personen die voorheen al een aanvraag hadden ingediend.

Onderdanen van landen met een laag beschermingspercentage zullen eveneens worden onderworpen aan een versnelde procedure: dit betekent dat ze een andere behandeling zullen krijgen met oog op opvang, waarbij de nadruk zal liggen op hun terugkeer bij aankomst.

Conclusies: op weg naar het einde van de opvang in België?

De gevolgen van dit nieuwe beleid zijn dramatisch. Zonder financiële steun en huisvesting zullen veel mensen op straat belanden, zonder middelen of vooruitzichten. De geografische verwijdering van de collectieve centra zal het isolement vergroten, waardoor toegang tot gezondheidszorg, onderwijs en sociale steun quasi onmogelijk wordt.

Laten we onze ogen niet sluiten voor toenemend fascisme en geïnstitutionaliseerd racisme, in België en elders!

NIEMAND IS ILLEGAAL
NEE TEGEN OPSLUITING
NEE TEGEN GRENZEN
NEE TEGEN UITZETTINGEN
PAPIEREN VOOR IEDEREEN
VRIJHEID VOOR IEDEREEN

Volledige analyse:
1/ Opvang
2/ Verblijf
3/ Asiel
4/ Detentie & terugkeer